Primitivo wijn: dé rode wijn uit Puglia

Primitivo wijn is een populaire Italiaanse wijn die de laatste jaren aan populariteit heeft gewonnen. De Primitivo druif komt oorspronkelijk uit de regio Puglia in de hak van Italië en wordt ook vergeleken met de Californische Zinfandel of de Croatische Tribidrag. Het is een soms wat zwoele, robuuste en volle wijn die vooral smaken van kersen, specerijen, zwarte peper en chocolade heeft. Ook is de wijn vaak jong al erg goed te drinken.

Geschiedenis en Oorsprong van Primitivo

Oorsprong van Primitivo

De Primitivo-druif vindt zijn oorsprong in Kroatië en wordt daar ook wel Tribidrag genoemd. De druif werd in de 18e eeuw naar Zuid-Italië gebracht en kreeg daar de naam Primitivo. Door middel van DNA-onderzoek is vastgesteld dat de Primitivo-druif en de Californische Zinfandel-druif genetisch identiek zijn aan de Kroatische druif Crljenak Kaštelanski. Dit betekent dat de Primitivo-druif en de Zinfandel-druif afstammen van dezelfde Kroatische druif. Ook al zijn het genetisch dezelfde druiven, het kunnen compleet andere wijnen opleveren.

Primitivo in Puglia, Italië

De Primitivo-druif wordt voornamelijk verbouwd in de regio Puglia in het zuiden van Italië. De druif gedijt goed in het warme en droge klimaat van deze regio en wordt daarom ook wel de "zon van Puglia" genoemd. Primitivo dankt zijn naam aan het feit dat de druif als eerste rijp is in de wijngaarden. Primitivus betekent namelijk in het Latijn: de eerste die rijp is. De Primitivo-wijnen uit deze streek hebben een hoog alcoholpercentage en zijn vaak vol en fruitig van smaak. Ook hier zie je Primitivo wijnen met veel verschillende smaakprofielen. Sommigen zijn wat zoeter van smaak en anderen zijn robuuster en kruidiger van smaak. Anderen hebben op hout gerijpt, waardoor ze een zeer stevige body krijgen en anderen zijn weer wat fruitiger en toegankelijker.

Primitivo en Zinfandel

Hoewel de Primitivo-druif en de Zinfandel-druif genetisch identiek zijn, zijn er toch enkele verschillen tussen de wijnen die van deze druiven worden gemaakt. De Californische Zinfandel wordt vaker op hout gerijpt, waardoor de wijn aroma's van vanille, leer, tabak en andere kruiden meekrijgt. Ook is het terroir verschillend en eveneens het klimaat. Puglia is heel erg warm, waardoor deze wijnen vaak iets zoeter zijn. In zowel Californië als Puglia zijn er binnen de regio's enorme verschillen qua terroir, microklimaten en vinificatie-stijlen waardoor er niet eenduidig verschillen zijn te noemen tussen Zinfandel-wijnen en Primitivo-wijnen.

Kenmerken van de Primitivo druif

Primitivo is een Italiaanse rode wijn met een donkerrode kleur en is vol van smaak. De wijn wordt voornamelijk geproduceerd in de regio's Puglia en Basilicata in het zuiden van Italië. Primitivo is een druivensoort die bekend staat om zijn hogere alcoholgehalte, stevige body en fruitige aroma's. Primitivo druiven worden verbouwd in warme en droge klimaten. De druiven hebben een dikke schil en bevatten veel suikers, wat bijdraagt aan het hoge alcoholpercentage van de wijn. De bodem waarop de druiven worden verbouwd is rijk aan mineralen en voedingsstoffen, wat bijdraagt aan de complexe smaak van de wijn.

De smaak van Primitivo wijnen

Primitivo wijnen hebben een volle body en zijn over het algemeen droog met soms een licht zoetje door het warme klimaat waar de druiven zich in bevinden. De wijn heeft een hoog alcoholpercentage en is daardoor zwaarder dan de meeste andere rode wijnen. Het smaakprofiel van Primitivo is fruitig met een lichte kruidigheid en bevat tonen van zwart fruit, kersen en pruimen. Daarnaast zijn er ook tonen van peper en anijs en tabak te ontdekken. De wijn heeft een subtiele zoetheid en een lage aciditeit.

Het rijpingsproces van Primitivo wijnen

Primitivo wijnen worden vaak (maar niet altijd) gerijpt in eikenhouten vaten, wat bijdraagt aan de smaak van de wijn. De rijpingstijd kan variëren van enkele maanden tot enkele jaren, afhankelijk van de producent en het gewenste resultaat. Door de rijping ontwikkelt de wijn complexe smaken en aroma's, zoals vanille en chocolade. 

Belangrijkste wijnregio's en classificaties voor Primitivo wijn

Primitivo wijn wordt voornamelijk geproduceerd in de regio Puglia in het zuiden van Italië. Deze regio staat bekend om zijn warme klimaat en vruchtbare grond, wat zorgt voor de perfecte omstandigheden voor het verbouwen van de Primitivo druif. Er zijn verschillende wijngebieden en classificaties voor Primitivo wijn in Puglia, waarvan de belangrijkste hieronder worden besproken. In Italië worden herkomstbenamingen aangeduid met IGP, DOC of DOCG. De kwaliteit van de herkomstbenaming loopt van laag naar hoog en DOCG heeft dan ook de strikste regels waar een wijn en de druiven aan moeten voldoen. IGP staat voor Indicazione di Geografica Tipica en dit zijn 'tafelwijnen' gemaakt van druiven die vaak afkomstig zijn van grotere geografische gebieden. Meestal zie je ook wijnen onder de classificatie IGT vallen die gemaakt zijn van internationale druivenrassen, zoals de Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc en bijvoorbeeld Syrah. DOC staat voor Denominazione di Origine Controllata. Hieronder vallen ongeveer 329 gebieden en hier zitten meer eisen aan. DOCG staat voor Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Hier vallen ongeveer 73 wijngebieden onder. Elke DOCG stelt hier specifieke eisen voor. 

DOC Primitivo di Manduria

Primitivo di Manduria DOC is een van de belangrijkste classificaties voor Primitivo wijn en is vernoemd naar de stad Manduria in de provincie Taranto. De wijnen die onder deze classificatie vallen, zijn gemaakt van minimaal 85% Primitivo druiven en hebben een diep rode kleur met een volle body en rijke smaak. Deze wijnen hebben vaak een hoog alcoholpercentage. Primitivo di Manduria wijnen worden vaak gezien als hét summum van alle Primitivo wijnen.

DOC Gioia del Colle

Gioia del Colle DOC is een andere belangrijke classificatie voor Primitivo wijn en is vernoemd naar de stad Gioia del Colle in de provincie Bari. Deze wijnen hebben vaak een lager alcoholpercentage dan Primitivo di Manduria DOC wijnen. Je ziet hier ook veel rode blends vandaan komen met Primitivo als hoofddruif in de blend. De blends worden vaak aangevuld met Malvasia Nera, Montepulciano, Negroamaro, en/of Sangiovese.

Andere belangrijke regio's voor de Primitivo druif

Naast de bovengenoemde classificaties zijn er ook andere belangrijke gebieden voor Primitivo wijnen in Puglia, waaronder de Salento en de steden Lecce en Brindisi. Deze regio's produceren ook prachtige Primitivo's van hoge kwaliteit, maar vallen mogelijk niet onder een specifieke DOC.

Wat eet je bij een Primitivo wijn?

In Italië wordt Primitivo wijn vaak geserveerd bij traditionele gerechten zoals stevige pasta's en lasagne. De wijn past ook heel goed bij gegrild rood vlees of stoofpotjes. Deze wijn past eigenlijk goed met alles dat stevig en vol van smaak is. De wijn heeft voldoende body en tannines om op te boksen tegen de smaak van het vlees en andere stevige gerechten. Primitivo kan je ook combineren met pittige gerechten zoals curry's. Daarnaast is het heerlijk bij gerechten met veel kruiden, zoals een Marokkaanse tajine. De zoete en kruidige smaken van het gerecht worden dan mooi aangevuld door de fruitige smaak van de wijn. Het is gewoon een fantastische wijn dat heerlijk is bij veel gerechten.

Hoe wordt Primitivo wijn gemaakt?

Vinificatiemethoden

Er zijn verschillende vinificatiemethoden die wijnmakers gebruiken bij het maken van Primitivo wijnen. Sommige wijnmakers kiezen ervoor om hun wijnen te laten rijpen in eikenhouten vaten, terwijl anderen de voorkeur geven aan roestvrijstalen tanks. Het gebruik van eikenhouten vaten kan de smaak van de wijn beïnvloeden, waardoor deze een hint van vanille, tabak en leer krijgen. Daarnaast wordt de wijn vaak voller en zachter van smaak. 

Primitivo Rosé en Blends

Naast de traditionele rode Primitivo wijnen, zijn er ook rosé wijnen verkrijgbaar. Deze wijnen worden ook gemaakt van de Primitivo-druif, maar hebben een kortere contacttijd met de schil, waardoor ze een lichtere kleur en een fruitiger karakter hebben dan rode Primitivo wijnen. In Californië maken ze ook rosé van de Zinfandel druif. Dit wordt White Zinfandel genoemd.

Sommige wijnmakers kiezen ervoor om Primitivo te mengen met andere druivensoorten om blends te creëren. Je ziet Primitivo vaak in blends met het Italiaanse druivenras Negroamaro. Bij het maken van Primitivo blends kan de wijnmaker ervoor kiezen om de wijn te laten rijpen in eikenhouten vaten, waardoor deze een complexere smaak krijgt. Het gebruik van Amerikaans eikenhout kan de wijn een hint van vanille en kokosnoot geven, terwijl het gebruik van Frans eikenhout de wijn een hint van kruiden en rokerigheid kan geven. Het mengen van Primitivo met andere druivensoorten kan resulteren in wijnen met verschillende smaken en aroma's. Het is aan de wijnmaker om te beslissen welke druivensoorten het beste bij Primitivo passen om de gewenste smaak en stijl te bereiken.

Sommige Primitivo wijnen hebben ook een licht zoete smaak, zoals de Dolce Naturale Primitivo. Dit is ideaal als dessertwijn!

Hoe lang kun je een Primitivo wijn bewaren?

Primitivo wijnen zijn over het algemeen gemaakt om jong te drinken, maar sommige Primitivo's kunnen ook een aantal jaar worden bewaard. Het bewaarpotentieel van een Primitivo wijn is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het vinificatieproces en het oogstjaar.

Bewaarpotentieel

Over het algemeen kan een Primitivo wijn 3 tot 5 jaar worden bewaard, afhankelijk van de kwaliteit van de wijn en het oogstjaar. Duurdere en betere Primitivo's kunnen soms wel tot 5 jaar (of langer) worden bewaard. Het is belangrijk om te weten dat niet alle Primitivo wijnen geschikt zijn om te bewaren. Veel Primitivo's zijn namelijk gemaakt om jong te drinken. Ze zijn dan over het algemeen allemaal ook jong al heerlijk te drinken.

Als je van plan bent om een Primitivo wijn te bewaren, is het belangrijk om de wijn op de juiste manier te bewaren. Bewaar de wijn op een koele, donkere plek met een constante temperatuur tussen de 10 en 15 graden Celsius. Zorg ervoor dat de fles liggend wordt bewaard, zodat de kurk vochtig blijft en de wijn niet oxideert.

Moet je een Primitivo wijn decanteren of karafferen?

Primitivo wijnen zijn bekend om hun volle body en fruitige smaak. Maar moet je een Primitivo wijn decanteren of karafferen voordat je hem serveert? Het antwoord is: het hangt ervan af.

Als je een jonge Primitivo wijn hebt, is decanteren meestal niet nodig. Je kunt de wijn gewoon overschenken in een karaf om de smaak en geur te versterken door zuurstof bij de wijn te laten komen. Dit opent de wijn en geeft hem meer diepte en verzacht de tannines. Maar je kan de wijn ook gewoon zo in het glas schenken en even walsen. Of de fles even zonder kurk een uurtje laten staan. Idealiter serveer je de Primitivo wijn op een temperatuur tussen de 16 en 18 graden Celsius. Vroeger werd dit kamertemperatuur genoemd, maar inmiddels zijn de meeste huizen warmer dan 18 graden. Dit hoeft niet per se een probleem te zijn.

Als je een oudere Primitivo wijn hebt (>10 jaar ongeveer), kan decanteren nuttig zijn. Oude wijnen kunnen droesem bevatten, wat de smaak en textuur van de wijn kan beïnvloeden. Door de wijn te decanteren, kun je de droesem scheiden van de wijn en de wijn helderder maken. Zorg bij een oudere wijn dat de wijn niet te veel zuurstof erbij krijgt en giet het dus rustig over. 

Veelgestelde vragen

Wat zijn de kenmerkende smaakprofielen van Primitivo wijn?

Primitivo wijn staat bekend om zijn rijke en volle smaak. De wijn heeft vaak aroma's van donker fruit, zoals bramen en pruimen, en kan ook hints van kruiden en specerijen bevatten. Daarnaast hebben Primitivo wijnen vaak een relatief hoog alcoholpercentage, wat bijdraagt aan de volle smaak.

Wat is het verschil tussen Primitivo di Manduria en andere Primitivo wijnen?

Primitivo di Manduria is een specifieke DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) in Puglia, Italië, waar de wijnen aan bepaalde kwaliteitseisen moeten voldoen. Over het algemeen zijn Primitivo di Manduria wijnen krachtiger en hebben ze een hoger alcoholpercentage dan andere Primitivo wijnen. Ze zijn meestal ook duurder.

Kan Primitivo wijn ook wit zijn of is het altijd rood?

Primitivo wijn is altijd rood en het is een rode druif. Een witte Primitivo bestaat niet. In Amerika bestaat er iets als de 'White Zinfandel' maar dit is een rosé wijn gemaakt van de Zinfandel en daar is niks 'wits' aan.

Welke gerechten combineren goed met Primitivo wijn?

Primitivo wijn gaat goed samen met stevige en kruidige gerechten, zoals gegrild vlees, stoofschotels en pasta's met rijke sauzen. Ook kaasplankjes met pittige kazen zijn een goede combinatie.

Hoe onderscheidt Primitivo zich van andere zware rode wijnen?

Primitivo wijnen hebben een uniek karakter door hun kenmerkende smaakprofiel van donker fruit, kruiden, soms een licht zoetje en over het algemeen lage tot gemiddelde tannines, in combinatie met een hoog alcoholpercentage. Dit maakt Primitivo wijnen anders dan andere stevigere rode wijnen, zoals Cabernet Sauvignon of Syrah.

Wat zijn de beste Primitivo wijnen?

Er zijn veel verschillende Primitivo wijnen op de markt, elk met hun eigen unieke smaakprofiel. Bij Luxury Grapes hebben we prachtige Primitivo-wijnen, zoals deze San Marzano 62 Anniversario Primitivo di Manduria Riserva, die 18 maanden op eikenhout heeft gerijpt. Of deze San Marzano 60 Sessantanni Old Vines Primitivo di Manduria, die gemaakt is van zeer oude wijnstokken uit Manduria. Het is echter belangrijk om te onthouden dat smaak persoonlijk is, en dat de beste Primitivo wijn voor iedereen anders kan zijn.