Wat is het verschil tussen Barolo en Barbaresco wijnen uit Piemonte?

Barolo en Barbaresco zijn twee van de bekendste wijnen in Italië. Beide wijnen zijn gemaakt van de Nebbiolo-druivensoort. Deze wijnen zijn vernoemd naar de regio's waar ze worden geproduceerd, gelegen in Piemonte, Italië, met name in het Langhe-gebied. Piemonte is een wereldberoemde wijnregio in het noordwesten van Italië en wordt omringd door de Alpen. Piëmonte betekent dan ook letterlijk ‘aan de voet van het gebergte’. Barolo en Barbaresco zijn beide DOCG-wijnen, wat betekent dat ze volgens strikte regelgeving worden gemaakt en als van de hoogste kwaliteit worden beschouwd.

Barolo wordt vaak de koning van de wijnen genoemd, terwijl Barbaresco soms de koningin van de wijnen wordt genoemd. Beide wijnen zijn gemaakt van dezelfde druivensoort, maar verschillen qua smaak, aroma en rijpingspotentieel. Barolo staat bekend om zijn volle, tanninerijke en complexe smaakprofiel, terwijl Barbaresco over het algemeen als soepeler en jonger wordt beschouwd, met zachtere tannines en een zachtere smaken. Ondanks deze verschillen staan ​​beide wijnen hoog aangeschreven bij wijnliefhebbers en worden ze beschouwd als een van de beste wijnen ter wereld.

De Nebbiolo druif

Nebbiolo is de belangrijkste druif van de Piemonte. Deze druif is de rruggengraat van de wijnen Barolo en Barbaresco. Nebbiolo-wijnen zijn vaak opvallend geparfumeerd met aroma's van kersen, teer, viooltjes en rozen en hebben een medium body. Deze wijnen zijn vaak zeer tannineus en hebben een hoge en frisse zuurgraad. Door o.a. de tannines kunnen goed gememaakte Nebbiolo-wijnen tientallen jaren rijpen (soms zijn ze zelfs niet eens echt lekker in hun jeugd). Wijnen van Nebbiolo worden vaak op hout gerijpt, dit maakt de tannines zachter en de wijn iets ronder.

Jeugdige Nebbiolo wijnen zijn eerder op dronk dan bijvoorbeeld een Barolo. Het is eigenlijk altijd een goed plan om deze wijnen van te voren te karaferen om de tannines wat te verzachten. Barolo wijnen kun je vaak het beste minimaal 10 jaar laten rijpen op de fles na botteling voordat je de wijn gaat drinken. De wijn wordt hier zachter van en ontwikkelt zich verder. Tegenwoordig kun je Barolo's vaak ook jonger drinken, maar dit verschilt per wijnmaker en de stijl die gehanteerd wordt.

Andere bekende Nebbiolo wijnen, die vaak ook goedkoper zijn, zijn bijvoorbeeld een Nebbiolo uit Roero of een Nebbiolo d'Alba.

De geschiedenis en geografie van Barolo en Barbaresco

In de heuvels van de Langhe vind je de wijngebieden Barolo en Barbaresco. De stad Alba (ook wel bekend van de Barbera) is het referentiepunt om te kennen - deze gebieden bevinden zich precies in het midden van de Langhe, met Barbaresco ten noordoosten en Barolo ten zuidoosten van de stad. Beide wijnen worden weliswaar van de Nebbiolo druif gemaakt en komen uit Piëmonte, maar de geschiedenis verschilt. Ook zijn het allebei DOCG wijnen. In beide gebieden is men rond de 19e eeuw Nebbiolo gaan telen.

Geschiedenis van Barolo DOCG

In Barolo was het de graaf van Cavour Camillo Benso die het initiatief nam om droge Nebbiolo-wijnen te gaan maken, die voorheen zoet waren. Vervolgens zette de markiezin van Barolo, Giulia Colbert, Barolo op de kaart door de wijnen die op haar landgoed werden geproduceerd te delen met de rijke families in Turijn. Dit heeft er onder andere voor gezorgd dat Barolo werd gezien als een luxe en exclusieve wijn. Barolo werd in 1980 aangeduid als een DOCG.

Geschiedenis van Barbaresco DOCG

Barbaresco is ook een rode wijn uit de Piemonte regio van Italië, gemaakt van de Nebbiolo druif. De geschiedenis van Barbaresco gaat terug tot de 19e eeuw, toen de wijn voor het eerst werd geproduceerd in de regio. Barbaresco is echter ongeveer 50 jaar jonger dan Barolo en is genoemd naar het dorpje Barbaresco.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de productie van Barbaresco bijna volledig stopgezet. Na de oorlog werd de productie hervat door een groep wijnmakers genaamd Produttori del Barbaresco. Deze groep wijnmakers heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling en popularisering van Barbaresco als een van de meest gewaardeerde wijnen ter wereld.

Barbaresco werd eveneens, net als Barolo, in 1980 aangeduid als DOCG.

Verschil tussen Barolo en Barbaresco

Ondanks dat zowel Barolo als Barbaresco van dezelfde druif is gemaakt, zijn er toch belangrijke verschillen tussen de twee wijnen. Over het algemeen heeft Barolo traditioneel een krachtigere tanninestructuur, gecombineerd met de kenmerkende hoge zuurgraad van Nebbiolo met aroma's van fruit, zoals kersen, wilde aardbeien of frambozen, en bloemige geuren. Aardse tonen komen vaak naar voren naarmate de wijnen ouder worden. Dan krijgt de wijn aroma's zoals truffel en leer, kruiden, zoethout en tabak.

Barbaresco is vaak iets zachter, toegankelijker en eerder op dronk. Daarom wordt het ook het broertje van Barolo genoemd. De wijn hoeft minder lang te rijpen. Echter is Barolo de afgelopen jaren ook eerder op dronk gekomen.

Het terroir van Barolo en Barbaresco

Een van de belangrijkste verschillen tussen Barolo en Barbaresco is het terroir waar de druiven worden verbouwd. Barolo komt uit de Langhe-regio in de buurt van de stad Alba, terwijl Barbaresco afkomstig is uit de regio met dezelfde naam. Barolo wordt geproduceerd op de heuvels van de Langhe, terwijl Barbaresco zich bevindt in de heuvels van de nabijgelegen regio Treiso. Het verschil in bodemgesteldheid en klimaat tussen de twee regio's resulteert in wijnen met verschillende smaakprofielen. Barolo is iets hoger gelegen en ligt meer op het zuiden, wat leidt tot een langzamere rijping dan de druiven in Barbaresco in het noorden. In deze noordelijke regio is het warmer vanwege de lagere hoogten en de warme zeewind die langs de rivier de Tanaro waait, waardoor de druiven sneller rijpen.

Met verschillende locaties komen eveneens verschillende grondsoorten die unieke invloeden hebben op de wijnen. Voor zowel Barolo als Barbaresco geldt dat oude zeebodems het terroir bepalen. Beide bevatten bodems uit het Tortoniaanse/Serraviliaanse tijdperk, die elk van de wijnen op opvallende wijze definiëren. De Tortonian - met zijn blauwgrijze kalkhoudende mergel - levert wijnen op met elegantie en finesse, terwijl de meer zanderige Serravillian-bodems vollere wijnen geeft.

Over het algemeen geldt dat de bodems van Barbaresco iets zanderiger en minder compact zijn. Daarnaast bevatten ze meer voedingsstoffen. Het resultaat zijn wijnen met een zachter karakter vergeleken met de hardere bodems in Barolo, waardoor wijnen met meer tannines ontstaan.

Het vinificatieproces van Barolo en Barbaresco

Het vinificatieproces voor Barolo en Barbaresco is vergelijkbaar. Beide wijnen ondergaan een langdurige maceratieperiode om de tannines en kleur uit de druiven te extraheren.

Het belangrijkste verschil in het vinificatieproces tussen de twee wijnen is dat Barbaresco eerder kan worden gebotteld dan Barolo. 

Hoewel Barolo een betere reputatie heeft op het gebied van rijping dan zijn tegenhanger uit Piemonte, is het vermeldenswaard dat Barbaresco nog steeds het uiterste kan halen in een top vintage.

Rijping en wijnstijlen van Barolo en Barbaresco

Barolo's worden over het algemeen beschouwd als wijnen die langer kunnen rijpen dan Barbaresco's. Barolo's hebben een minimum rijpingsperiode van drie jaar, waarvan ten minste twee jaar op eikenhouten vaten. Barolo Riserva's moeten minstens vijf jaar rijpen, waarvan ten minste drie jaar op eikenhouten vaten. 

Barbaresco's hebben een kortere rijpingsperiode dan Barolo's. Barbaresco Riserva's moeten minstens vier jaar rijpen, waarvan ten minste twee jaar op eikenhouten vaten.

Barolo's zijn over het algemeen voller, krachtiger en hebben meer tannines dan Barbaresco's. Barbaresco's zijn eleganter en fruitiger en hebben minder tannines dan Barolo's.

Barolo en Barbaresco hebben uiteraard hun DOCGS, die precies verwoorden hoe en waar de druiven kunnen worden verbouwd. De DOCG's schrijven ook voor hoe de wijnen moeten rijpen. 

Historisch gezien ondergingen Barolo-wijnen een lange maceratie van minimaal een maand. Vervolgens ondergingen de wijnen een langzame rijping in grote Sloveense eikenhouten vaten (botti) of grote vaten van 5000 tot 10.000 liter. Deze langdurige rijping in grote vaten ontwikkelde het karakter van de wijn, meestal op een zeer complexe, gestructureerde en levendige manier. Toch vond er in de jaren 80 een kleine revolutie plaats, waarbij sommige producenten een ‘moderne’ benadering van Barolo’s wijnbereidingsstijl hanteerden. Deze aanpak omvatte een veel snellere verouderingsaanpak in kleine Franse vaten van 225 liter. De resulterende wijnen hebben zachtere tannines in een veel sneller tempo, met veel meer aroma's van kruiden. Deze wijnen zijn veel sneller klaar om te drinken dan de traditionele Barolo's. Ze hebben echter doorgaans niet de ouderdomswaarde van de traditionele Barolo vanwege hun minder tanninerijke, gestructureerde karakter. Tegenwoordig kun je Barolo in beide stijlen vinden, hoewel de traditionele wijnbereidingsstijl weer de boventoon lijkt te voeren voor echte wijnliefhebbers.